Pierwsze wzmianki o miejscowości Dobromyl, położonej w rozległej dolinie rzeki Vyrva w regionie Starego Samborra, pochodzą z 1374 roku.
Wzmianka związana jest z nadaniem przez księcia Władysława opolskiego rodu Herburtów z Silezji Austriackiej przywileju posiadania majątków położonych nad Wisłą, wśród których znalazł się Dobromil. Miasto otrzymało prawo magdeburskie w 1566 roku; w XVII wieku. Dobromil był otoczony fortyfikacjami miejskimi. Odbudowany zamek wysoki, obronny klasztor bazylianów i niski zamek-pałac, w którym mieszkały rody szlacheckie, pełniły również funkcje obronne. Z powodu licznych najazdów wroga, pożarów i zniszczeń zamek niski nie przetrwał.
Późnorenesansowy kościół Przemienienia Pańskiego powstał w drugiej połowie XVI wieku kosztem rodziny Herburt.
Jeśli chodzi o jego pochodzenie, miejscowa starszyzna twierdzi, że cerkiew Świętej Trójcy, zbudowana kosztem Sagaidachnego, miała stanąć w tym miejscu. Dopiero znacznie później, w drugiej połowie XVII wieku, przebudowano ją na kościół. Wiadomo, że pierwotna cerkiew powstała przed 1662 r. Biskup Heinrich Firley (1631-1636) przeznaczył na odbudowę kościoła 700 florenów, które pozostały w parafii dobromylskiej po śmierci Jana Widawskiego. Zgodnie z protokołem wizyt kanonicznych w 1648 r. przy kościele znajdowały się dwie kaplice: większa była Samuela Koniecpolskiego (być może tzw. Kaplica Herburtowa), a mniejsza była poświęcona Janowi Orliańczykowi. Przy kościele stała drewniana dzwonnica, a cmentarz otoczony był murem i płotem. W tym samym roku, podczas najazdów kozackich na nasz region, jeden z ich oddziałów odwiedził Dobromyl. W 1719 r. Wojciech Michałski, ówczesny doradca państwowy Dobromila, poddal kościoł gruntownemu remontu. Następnie kościół został konsekrowany jako Ukrzyżowanie Chrystusa. W 1743 r. właściciel miasta Błażej Krasiński rozpoczął odbudowę kościoła. Po lewej stronie, naprzeciwko kaplicy Herburtów, wzniesiono kaplicę św. Kingi jako patronki warzelni, a od południa wybudowano nową zakrystię. Wewnątrz kościół przeszedł szereg zmian. Prawdopodobnie ten Krasinsky zainstalował herb swojej rodziny na kościele. W 1772 roku kościół przeszedł kolejną gruntowną przebudowę.
Nawet po takich przebudowach zachowały się oryginalne cechy budowli, która bardziej przypomina cerkiew niż kościół z XVII-połowy XVIII wieku. We wnętrzu, wręcz przeciwnie, praktycznie nic nie pozostało.
We wnętrzu kościoła znajdują się heraldyczne znaki Herburtów i Krasińskich oraz malowane drzewo genealogiczne tego ostatniego. W drugiej połowie lat czterdziestych istniało drzewo genealogiczne Herburtów .
W kościele znajduje się również tablica upamiętniająca Uniwersytet Jagielloński i bitwę pod Grunwaldem.
Niektórzy z dawnych mieszkańców i ksiądz Lorenz twierdzili, że w jedną ze ścian wmurowano zapiski z kościoła dobromilskiego. W 1988 r. kościół został odnowiony przez społeczność ukraińską. Obecnie kościół jest w dyspozycji miejscowej parafii rzymskokatolickiej.
Komentar